Urządzenia sterowania ruchem kolejowym > Półsamoczynna Blokada Liniowa
Półsamoczynna blokada liniowa to jednoodstępowa blokada sterowana przez człowieka, a częściowo przez urządzenia automatyki srk. Powoduje ona takie zadziałanie i obsługiwanie urządzeń srk, aby wyprawienie na szlak / odstęp następnego pociągu było możliwe pod warunkiem, że personel posterunku ruchu, znajdującego się na końcu szlaku / odstępu, potwierdzi iż poprzedni pociąg w całości opuścił ten odstęp. Ruch na szlaku z PBL prowadzi się na podstawie obsługi urządzeń blokady zgodnie z zasadami dla zastosowanych na posterunkach ruchu typach urządzeń sterowania ruchem kolejowym (np. urządzenia kluczowe ręczne, mechaniczne scentralizowane, elektryczne przekaźnikowe lub elektryczne komputerowe).
Główną różnicą pomiędzy samoczynną, a półsamoczynną blokadą liniową jest to, że w tej pierwszej sygnały na semaforach odstępowych wyświetlają się automatycznie na skutek oddziaływania przejeżdżającego taboru na układy kontroli niezajętości odcinków torowych. W blokadzie półsamoczynnej natomiast sygnały na semaforach podawane są przez pracowników obsługujących posterunki ruchu. Osoba taka dodatkowo obsługuje urządzenia blokowe, czyli urządzenia sterowania blokadą liniową oraz stwierdza wjazd lub przejazd pociągu na posterunek w całości przez obserwowanie urządzeń blokady liniowej oraz sygnałów końca pociągu (czy skład wyjechał z odstępu w całości).
Stacje A i B oraz szlak bez stosowania PBL; animacja: dopóki na stacji B nie zostanie potwierdzony wjazd pociągu wyprawionego ze stacji A, to kolejny pociąg nie może mieć na stacji A podanego sygnału zezwalającego na wyjazd
I - przykładowy szlak dwukierunkowy z jednokierunkową blokadą liniową
I - przykładowy szlak dwukierunkowy z dwukierunkową blokadą liniową
1 - semafory wyjazdowe (półsamoczynne)
2 - semafory wjazdowe (półsamoczynne)
A, B - posterunki zapowiadawcze (nastawnie)
Zastosowanie omawianego typu blokady pozwala na zwiększenie przepustowości linii kolejowej, ze względu na to, że na jeden szlak mogą być w następstwie wyprawione więcej niż jeden pociąg. Taką sytuację pokazuje poniższa animacja.
Szlak wyposażony w półsamoczynną blokadę liniową (PBL) - podzielony na odcinki z obsługiwanymi posterunkami odstępowymi; animacja: dopóki nie zostanie potwierdzone opuszczenie odstępu przez jeden pociąg, to następny nie może być na niego wyprawiony
1 - semafory wyjazdowe (półsamoczynne)
2 - semafory wjazdowe (półsamoczynne)
3 - semafory półsamoczynne odstępowe - obsługiwane przez posterunki C
A, B - posterunki zapowiadawcze (nastawnie)
C - posterunki odstępowe
Opis wieloodstępowej samoczynnej blokady liniowej (SBL) znajduje się tutaj, a opis prowadzenia ruchu pociągów w tym obsługi blokad znajdują się tutaj.
Półsamoczynna blokada liniowa, analogicznie jak SBL, przeznaczona jest do zabezpieczenia ruchu pociągów na szlaku i może być: jednokierunkowa - przeznaczona do prowadzenia ruchu po torze w jednym kierunku lub dwukierunkowa - przeznaczona do prowadzenia ruchu po torze w obu kierunkach.
Szlak pomiędzy posterunkami zapowiadawczymi stanowi jeden lub więcej odstępów blokowych. Odstępem może być także część szlaku pomiędzy: posterunkiem zapowiadawczym i posterunkiem odstępowym (bocznicowym), dwoma kolejnymi posterunkami odstępowymi (bocznicowymi), posterunkiem odstępowym i bocznicowym. Jeżeli na szlaku występuje posterunek osłonny i jeżeli jest on włączony do blokady liniowej, to należy traktować go, przy określaniu odstępu, jako posterunek odstępowy.
Sygnał zezwalający na semaforze (semaforach) ustawionym na początku odstępu blokowego może być podany dopiero po zwolnieniu tego odstępu przez pociąg i osłonięciu pociągu sygnałem zabraniającym jazdy na semaforze ustawionym na końcu odstępu. Sygnał zezwalający na semaforze (semaforach) ustawionym na początku odstępu blokowego może być podany tylko jeden raz do czasu zwolnienia odstępu przez pociąg i potwierdzeniu (za pomocą urządzeń blokady liniowej) jego przybycia przez personel posterunku ruchu znajdującego się na końcu odstępu. Nastawienie sygnału "Stój" na semaforze świetlnym stojącym na początku odstępu blokowego powinno następować samoczynnie, po najechaniu pierwszą osią pociągu na układ kontroli niezajętości toru. Gdy szlak jest wyposażony w sygnalizację kształtową, to samoczynne nastawienie sygnału "Stój" powinno następować po zjechaniu ostatniej osi pociągu z torowego układu kontroli niezajętości toru, przy czym dotyczy to tylko semaforów wyposażonych w elektryczne sprzęgła sygnałowe i ustawionych przy torach, po których odbywają się przebiegi bez zatrzymania. Zadziałanie urządzeń umożliwiających zwolnienie odstępu blokowego powinno następować samoczynnie po zjechaniu ostatniej osi pociągu z układu kontroli niezajętości toru.
W stanie zasadniczym omawiana blokada może być włączona dla jednego z kierunków ruchu lub pozostawać w stanie neutralnym. czyli w takim, że żaden z kierunków ruchu nie jest włączony. Oczywiście włączenie blokady dla jednego kierunku musi uniemożliwiać wyświetlenie sygnału zezwalającego na semaforach wyjazdowych dla kierunku przeciwnego.
W zakresie układów wykrywających niezajętość torów stosowane są rozwiązania w postaci elektrycznych obwodów torowych (np. z szynowymi złączami izolowanymi), czy też czujniki liczenia osi taboru.
Układ kontroli niezajętości - izolowany obwód torowy z dławikami torowymi
Układ kontroli niezajętosci - czujniki liczenia osi
Zobacz opis SBL, w którym szczegółowo opisane są rozwiązania kontroli niezajetości.
Szczegółowe informacje na temat jednoodstępowych blokad liniowych (PBL) eksploatowanych na sieci zarządzanej przez PKP PLK SA można znaleźć w instrukcjach:
- Ie-4 (WTB-E10) "Wytyczne techniczne budowy urządzeń sterowania ruchem kolejowym" - zobacz instrukcję,
- Ir-1 (R1) "Instrukcja o prowadzeniu ruchu pociągów" - zobacz instrukcję.